Po tym, jak portugalski nawigator Diogo Cão dotarł do Królestwa Kongo w zachodnio-centralnej Afryce w 1482 r., kontakty między Kongo a Portugalią mnożyły się. Portugalczycy wysłali misję pomocy technicznej do Kongo, a w 1491 r. król Kongo Nzinga Nkuwu został ochrzczony imieniem João I.
Jeden z synów João, Nzinga Mvemba, został ochrzczony imieniem Affonso i po śmierci ojca w 1506 r. objął tron Kongo. Od tego czasu stosunki między Portugalią a Kongo stały się o wiele bardziej aktywne. Misjonarze, nauczyciele, murarze, stolarze i doradcy wojskowi byli wysyłani do króla Affonso, który płacił za ich usługi niewolnikami, miedzią i kością słoniową. Wkrótce pojawiły się poważne problemy, ponieważ wielu Portugalczyków wolało zajmować się handlem – zwłaszcza handlem niewolnikami – niż uprawiać swoje rzemiosło. Portugalskie placówki handlowe na wyspie São Tomé również ingerowały w wymianę kongijsko-portugalską.
W 1512 roku Affonso zażądał ściślejszej królewskiej kontroli nad działalnością Portugalczyków. Król Manuel I zadekretował królewski monopol na handel z Kongo, wysłał wysłannika z jurysdykcją nad wszystkimi Portugalczykami i przedstawił obszerny plan akulturacji Kongo obejmujący przyjęcie portugalskiego systemu prawnego, tytułów feudalnych i etykiety dworskiej. Instrukcje Manuela były w dużej mierze nieskuteczne, a portugalska kolonia w Kongo została wkrótce podzielona między frakcję królewską i frakcję sprzyjającą interesom Wysp Świętego Tomasza, przy czym ta ostatnia coraz bardziej zyskiwała przewagę. Handel niewolnikami stał się dominującym zajęciem Europejczyków; chociaż sam Affonso był zaangażowany w tę działalność i nie sprzeciwiał się jej w zasadzie, był mocno oburzony masowym chwytaniem Afrykanów przez handlarzy, w tym nawet członków kongijskiej szlachty.
Portugalska działalność misyjna i edukacyjna zmalała. Wydaje się, że liczba misjonarzy za panowania Affonso nigdy nie przekroczyła 10, z których wszyscy rezydowali na dworze. Jeden z synów Affonso, Dom Henrique, studiował w Lizbonie i Rzymie i służył jako biskup São Salvador, stolicy Kongo, od 1520 do swojej śmierci w 1526 roku. Do tego czasu jednak destrukcyjne skutki obecności Portugalczyków osiągnęły takie rozmiary, że Affonso zadekretował wydalenie wszystkich Europejczyków z wyjątkiem misjonarzy i nauczycieli. Został jednak zmuszony do odwołania tego zarządzenia i zadowolenia się ustanowieniem rady inspektorów, która miała kontrolować wszystkie transakcje handlowe prowadzone przez obcokrajowców. Wysiłki Affonso w latach 1529 i 1539, by zapewnić sobie wsparcie Watykanu poprzez wysłanie misji do Rzymu, nie odniosły większego sukcesu. Kulminacją rosnących zakłóceń władzy królewskiej w Kongo była próba zastrzelenia Affonso w kościele przez ośmiu Portugalczyków w Dzień Wielkanocny 1540. Wraz z tym wydarzeniem zakończyło się panowanie króla Affonso, choć faktyczna data jego śmierci nie jest znana. Portugalskie frakcje wspierały rywalizujących pretendentów do tronu, a jeden z wnuków Affonso, Diogo I, ostatecznie wstąpił na tron.
Panowanie króla Affonso pozostawiło trwałe wspomnienia w Europie i Afryce. Kongo pozostało nominalnie katolickie w następnym stuleciu, a liniowe pochodzenie od Affonso stało się uznanym wymogiem dla sukcesji tronu. W tym samym czasie, jakiekolwiek złudzenia, które mogły być żywione po obu stronach co do możliwości pokojowej interakcji między kulturami zachodniej Europy i Afryki, zostały zniszczone za panowania króla Affonso; a związek, który rozpoczął się na quasi-idyllicznej nucie, pogorszył się w mniej niż jedno pokolenie w bezwzględną eksploatację Afryki przez Europejczyków.
.