TIM SULLIVAN and NOREEN NASIR, Associated Press
VIENNA, Ill. (AP) – Zapytaj o to zniszczone przez czas miasteczko na Środkowym Zachodzie, z jego pustymi witrynami sklepowymi, zakurzonymi antykwariatami i firmami, które wyemigrowały w kierunku międzystanowej, a prawie każdy powie ci, że czarni i biali mieszkańcy dogadują się naprawdę dobrze.
„Rasa nie jest tu wielkim problemem”, powiedział Bill Stevens, biały emerytowany strażnik więzienny z delikatnym uśmiechem, pijący piwo z przyjaciółmi w letnie popołudnie. „Nigdy nie było, naprawdę.”
„Nie mamy żadnych problemów z rasizmem,” powiedziała dwukrotnie owdowiała kobieta, również biała, z pieczołowicie utrzymanym podwórkiem i białym płotem z palików.
Ale w Wiedniu, tak jak w setkach głównie białych miast z podobną historią w całej Ameryce, wiele pozostaje niewypowiedziane. Tutaj prawie nikt nie mówi otwarcie o przemocy, która wypędziła czarnych mieszkańców prawie 70 lat temu, ani nawet nie szepcze nazwy, jaką nadano tym miejscom: „sundown towns.”
Chyba, że są wśród garstki czarnych mieszkańców.
„Czasami jest tu naprawdę dziwnie i dziwacznie”, powiedział Nicholas Lewis, pozostający w domu ojciec. „Za każdym razem, gdy chodzę, oczy są na mnie.”
Zasady miasta sundown były proste: Czarni ludzie mogli przechodzić w ciągu dnia lub wejść do sklepu lub pracy, ale musieli zniknąć przed zmierzchem. Każdy, kto łamał zasady, mógł ryzykować aresztowanie, pobicie lub coś gorszego.
Te miasta były otwartym sekretem segregacji rasowej, która rozlała się na dużą część narodu na co najmniej sto lat, i nadal istnieją w różnych formach, egzekwowane dziś bardziej przez tradycję i strach niż przez zasady.
W całej Ameryce, niektóre z tych miast teraz otwarcie zmagają się ze swoją historią, publicznie przyznając się do porzuconych rasistowskich praw lub organizując protesty na rzecz sprawiedliwości rasowej. Niektóre z tych starych miasteczek są teraz zintegrowane. Ale w wielu z nich nadal żyją maleńkie społeczności czarnoskórych mieszkańców, którzy nie kryją swojej dezaprobaty.
Ta historia powstała przy wsparciu Pulitzer Center on Crisis Reporting.
Ta część południowego Illinois ma co najmniej pół tuzina sundown towns. Przyjechaliśmy tutaj na drugim przystanku The Associated Press’ Road Trip przez Amerykę, podróż reporterską, którą trzech z nas podejmuje, aby przyjrzeć się, jak Stany Zjednoczone zostały wstrząśnięte i ukształtowane przez miesiące protestów, pandemię COVID-19, kryzys gospodarczy i zbliżające się listopadowe wybory.
Chcieliśmy przyjrzeć się z bliska systemowemu rasizmowi, próbując zrozumieć, jak coś, co dla jednych jest tak miażdżąco oczywiste, dla innych może być zupełnie niewidzialne.
Więc pojechaliśmy do miasteczek, w których od dawna pada słońce.
Nazywano je „szarymi miasteczkami” w niektórych częściach Ameryki, „miasteczkami zachodu słońca” w innych. Terminy te były używane zarówno przez czarnych jak i białych ludzi.
Bardzo często, zwłaszcza na dobrze sytuowanych przedmieściach, które nie chciały być znane jako rasistowskie, nie miały żadnej nazwy. Ale nadal nie dopuszczały czarnych mieszkańców. Naukowcy twierdzą, że takich miast były setki, sięgające od Nowego Jorku po Oregon. Być może tysiące.
James Loewen, historyk, który spędził lata na badaniu sundown towns, znalazł je na przedmieściach Detroit, Nowego Jorku i Chicago. Znalazł je poza Los Angeles, w wioskach rolniczych na Środkowym Zachodzie i w letnich miasteczkach Nowej Anglii.
Niekiedy zasady były oficjalną polityką, ze znakami na obrzeżach miast ostrzegającymi Czarnych ludzi, aby zniknęli przed zmierzchem. Częściej jednak wszyscy – zarówno Czarni jak i biali – po prostu znali niepisane zasady.
W tym rejonie, w pobliżu granic zarówno Missouri jak i Kentucky, młodzi Czarni ludzie byli wychowywani tak, aby byli świadomi, których miast powinni unikać.
„To było coś, co było znane”, powiedział James Davis, 27, Czarny kierowca ciężarówki z pobliskiego miasta Cairo, które jest w większości czarne. „Ale także coś, co nasi rodzice nauczyli nas dorastania.”
W miejscach nadal postrzegane jako miasta sundown, wielu czarnych ludzi teraz przestrzegać własnych zasad: Unikaj ich, jeśli to możliwe, i zamknij drzwi swojego samochodu, jeśli musisz jechać przez. Jeśli zatrzymujesz się, aby zatankować, szukaj dobrze oświetlonej stacji benzynowej z kamerami bezpieczeństwa.
Tak jest w Wiedniu.
„Za każdym razem, gdy przyjeżdżasz do miasta, lub wchodzisz na stację benzynową, lub do sklepu, ludzie patrzą na ciebie,” powiedziała Victoria Vaughn, 17-letnia biracial, która przyjeżdża do Wiednia od lat, aby odwiedzić swoich białych dziadków.
„Możesz poczuć, że patrzą na ciebie, poczuć jak się gapią,” powiedziała. „Nigdy nie miałam nikogo, kto powiedziałby coś (rasistowskiego) do mnie w Wiedniu, ale zdecydowanie czułam, jak się czuli w stosunku do mnie.”
Była w Wiedniu w ostatnią sobotę, aby dołączyć do wiecu zorganizowanego po tym, jak grupa uczniów Vienna High School stworzyła konto w mediach społecznościowych, które zawierało frazę „nienawiść do Czarnych ludzi” w tytule. Vaughn i jej babcia były wśród około 50 osób, które pojawiły się na wiecu, wraz z około 25 kontrprotestatorami.
Na początku wszystko szło dobrze. Protestujący i kontrprotestujący modlili się razem. Rozmawiali spokojnie o rasie. Ale nie na długo.
„Gówno prawda!” starszy biały mężczyzna krzyknął na Vaughn, po tym jak powiedziała, że Czarni ludzie nie są traktowani równo. „Dostają to samo, co dostają biali ludzie!”
Vaughn, której babcia delikatnie odciągnęła ją od konfrontacji z wściekłym starszym mężczyzną, nie jest zaskoczona, że biali mieszkańcy Wiednia nie widzą wokół siebie problemów rasowych. Sytuacja jest o wiele bardziej subtelna dzisiaj niż wtedy, gdy czarni mieszkańcy zostali zmuszeni out.
„Dopóki nie mieszkasz w ciele czarnej lub brązowej osoby, nie zrozumiesz”, powiedziała. „Musisz znać kogoś, kto to przeżył lub przeżyć to samemu, aby naprawdę zrozumieć.”
Dzisiaj jest to tylko zarośnięte pole, żywe zielone od ostatnich deszczów.
Ale 60 lat temu, była tam mała kolekcja domów wzdłuż tego odcinka 7th Street, gdzie zewnętrzne krawędzie Wiednia zderzają się z Little Cache Creek. Wszyscy, którzy tam mieszkali byli Czarni.
Gwałt wybuchł w sierpniu, 1954, po aresztowaniu 31-letniego mieszkańca, Thomasa Lee Lathama, który został oskarżony o brutalne pobicie starszej białej kobiety butelką po napoju bezalkoholowym i próbę zgwałcenia jej wnuczki.
„Vienna Negro Held on Charge of Assault With Attempt to Murder”, Vienna Times ogłosił na pierwszej stronie po aresztowaniu Lathama, kilka godzin po ataku. Starsza kobieta zmarła kilka dni później.
Kilka tygodni po aresztowaniu, Latham uciekł z więzienia. Dziesiątki uzbrojonych mężczyzn wyruszyło na ulice Wiednia i okoliczne pola, wspieranych przez psy gończe i obserwatorów w nisko lecących samolotach.
W ciągu kilku godzin skupisko domów Blacków wzdłuż 7th Street stanęło w płomieniach, z dymem i płomieniami wznoszącymi się nad miastem.
Jakiś tydzień później Latham poddał się i przyznał do winy. Dzień po tym, jak się poddał, został skazany na 180 lat więzienia.
Do tego czasu czarni mieszkańcy miasta zniknęli.
„Czarna społeczność, od tego momentu, zniknęła z Wiednia”, powiedział Darrel Dexter, historyk i nauczyciel w szkole średniej, który badał przemoc z 1954 roku.
Czarni ludzie mieszkali w Wiedniu i okolicach od końca lat 20-tych lub początku lat 30-tych XIX wieku, powiedział Dexter. Szacuje on jednak, że po pożarach z miasta uciekło około 50 osób. Miasto później spłacił czarnych mieszkańców dla ich utraconych domów, Times zgłaszane, choć nie ma wskazania ktoś był kiedykolwiek prosecuted.
The 1950 spisu pokazał 54 czarnych ludzi mieszkających w Vienna.
W 2000 roku, to pokazał jeden.
Nie są to ludzie, których można by się tu spodziewać.
„To nasze sanktuarium”, powiedziała Maribeth Harris o tej ulicy. Jedna z jej córek mieszka obok. Inna mieszka po drugiej stronie ulicy ze swoim chłopakiem, Nicholasem Lewisem. Harris ma opiekę nad trzema wnukami, podczas gdy Lewis opiekuje się czwartym, 18-miesięcznym w piżamie Spidermana w ostatnie popołudnie.
Harris, jej mąż i ich córki są białe. Lewis jest czarny. Wnuki są biracial.
„To jest nasz własny mały świat tutaj,” Harris powiedział, wzdychając zanim zaczęła wymieniać niektóre z kłopotów rodzina stanęła. „Oni po prostu zamiatają wszystko pod dywan.”
Był czas, kiedy jedno z dzieci zostało nazwane „spalonym tostem” przez kolegę z klasy. Albo kiedy starsza kobieta przeszła obok rodziny podczas kościelnego obiadu i głośno nazwała dzieci „cholernymi półkrwi”
Był dzień, w którym 10-latek wrócił do domu z bolesnym pytaniem: „Babciu, dlaczego muszę być Czarny?”
She i jej mąż przeniósł się do Wiednia około 10 lat temu z północnego Illinois, goniąc za pracą i tańszymi kosztami życia. Ale z jej najstarszym wnukiem, który zbliża się do wieku dojrzewania, wie, że powinni wkrótce wyjechać, zanim będą musieli martwić się o takie rzeczy jak konfrontacje z policją. „Musimy się dowiedzieć, co jest dla nich dobre. A Wiedeń nie będzie dla nich dobry.”
Lewis dołączył do małej enklawy dwa lata temu, spodziewając się krótkiej wizyty, ale został po tym, jak jego dziewczyna, jedna z córek Harrisa, zaszła w ciążę.
Jest niepozornym człowiekiem głęboko zakochanym w swoim młodym synu, Nicku. Jeśli w Wiedniu nie poczuł ukłucia jawnego rasizmu, jest wyczerpany tym, jak mieszkańcy ciągle go obserwują.
Jest to skomplikowane, dodał, ponieważ większość ludzi jest przyjazna, gdy już go pozna. Ale uważa również, że jego rodzina powinna wyjechać.
„Nie chcę, aby mój syn wychowywał się tutaj”, powiedział. „Nie chcę, aby był tutaj, gdzie widzi tylko białych ludzi.”
Nazywają siebie Klubem Gunsmoke.
Ich dom klubowy, kilka mil za Wiedniem, to stara stacja benzynowa, później przekształcona w sklep, a teraz miejsce spotkań dla kilkunastu przyjaciół. Jest to po części warsztat, po części bar, po części nieformalny sklep. Ale przede wszystkim jest to miejsce dla grupy siwych mężczyzn, aby przejść czas, pić jasne piwo i przeżyć skrawek ich dzieciństwa codziennie w południe z powtórkami „Gunsmoke”, program telewizyjny o szeryfa, którego stały nerw i Colt rewolwer utrzymał pokój w American West.
„To, co utworzyło ten naród!”, powiedział Rick Warren, 65-latek w niebieskich dżinsach i T-shirt, tylko częściowo żartując. „’Gunsmoke’ i John Wayne!”
Jest to głęboko konserwatywna część narodu – 77 procent hrabstwa głosowało na prezydenta Donalda Trumpa w wyborach w 2016 roku; tylko 19 procent poszło na Hillary Clinton. Klub Gunsmoke jest tego odzwierciedleniem. Są pro-Trump, antyaborcyjni, zjadliwie przeciwko kontroli broni i nieufni wobec zasad koronawirusa i mediów (chociaż po rozgrzaniu się byli dla nas bardzo gościnni).
Dla nich rasa stała się kwestią skręconą daleko poza proporcje, pałką dla obłudnych liberałów.
„Naprawdę, mamy dobry kraj i myślę, że prawdopodobnie dzieje się trochę rasizmu. Ale ja staram się nie być rasistą,” Stevens, emerytowany strażnik więzienny, powiedział w swoim łagodnym drawl o tegorocznych protestach nad niesprawiedliwością rasową. „Myślę, że trochę przesadzają.”
Warren jest bardziej dosadny, waląc pięścią w stół z płyty wiórowej, kiedy naprawdę się zdenerwuje.
„Miałem czarnych przyjaciół. Miałem czarne opiekunki do dzieci. Miałem czarnych ludzi, którzy opiekowali się mną przez całe moje dzieciństwo”, powiedział. Ale spokojne stosunki rasowe jego młodości zostały utracone, powiedział, kiedy prezydent Lyndon Johnson, który przeforsował jedne z najważniejszych praw obywatelskich w 20 wieku, „przyszedł i zamienił je w bandę rasowych bzdur!”
Następnie jest były prezydent Barack Obama, który regularnie mówi o swojej białej matce z Kansas i czarnym ojcu z Kenii, ale który osobiście identyfikuje się jako czarny.
„On twierdzi, że jest czarny!” powiedział Warren, waląc w stół. „Co do cholery stało się z jego białą mamą?”
Inny z mężczyzn później odciąga koszulę, aby pokazać, że teraz nosi rewolwer .357-magnum schowany w swoich dżinsach, zaniepokojony niepokojami, które od czasu do czasu wybuchały podczas tegorocznych protestów rasowych.
Wiedeńska historia przemocy nie pojawia się, dopóki mężczyźni nie zostaną o nią zapytani.
Stevens miał około 10 lat, kiedy to się stało.
„Kiedy spalili ich tym razem, wielu z nich po prostu spakowało manatki i pojechało na północ”, powiedział Stevens, który powiedział, że nienawidził patrzeć, jak czarnoskórzy koledzy z klasy byli wypędzani z miasta.
„Przez długi czas było bardzo niewielu czarnych w tym hrabstwie, a potem zaczęli się z powrotem wprowadzać”, powiedział. „Mamy tu teraz kilka rodzin więcej, ale dobrze się dogadujemy.”
Ile miasteczek sundown pozostało? To rzadko jest jasne już. Otwarcie rasistowskie prawa są teraz w dużej mierze nielegalne, a niewiele miast chce niesławy bycia znanym z trzymania się z dala od czarnych ludzi. Naukowcy często opierają się teraz na danych demograficznych, uważnie przyglądając się miastom, które mają maleńkie populacje Black.
Loewen, historyk, mówi, że liczba ta wyraźnie spada, kategoryzując wiele z nich jako „odzyskujące” miasta sundown, gdzie zorganizowany opór wobec czarnych mieszkańców zakończył się, ale podział rasowy może pozostać szeroki. Wiedeń prawie na pewno zaliczałby się do tej kategorii.
Dexter widzi nadzieję w dziesiątkach miast z rasistowską historią, które zorganizowały protesty na rzecz sprawiedliwości rasowej, od niesławnego miasta Anny w Illinois do Howell w stanie Michigan, niegdyś domu potężnego przywódcy Ku Klux Klanu, którego czarni mieszkańcy Detroit od dawna unikają.
„Myślę, że jest wiele zmian i postępów, które się dzisiaj dokonują. Głównie myślę, że to pochodzi od ludzi mówiących o problemie,” powiedział. „Wcześniej ludzie nie chcieli o tym mówić.”
Ale podczas gdy ochrona prawna i zmieniające się obyczaje zmniejszyły siłę miasteczek, wciąż jest ich mnóstwo z dobrze znaną rasistowską historią. Czasami miasta wiedzą, że ich brutalna przeszłość trzyma mniejszości rasowe z daleka. Czasami ta historia sprawia, że te mniejszości ich unikają.
„To nie przez prawo”, że Czarni ludzie pozostają maleńką populacją w wielu miastach, powiedział Dexter. „To przez tradycję.”
Nawet w Wiedniu rzeczy się zmieniają.
Ale tak powoli.
W 2010 roku, amerykański spis ludności podał, że w Wiedniu żyją 1,434 osoby. Szesnaście z nich było czarnych.
Ta historia została poprawiona, aby zmienić nazwę miasta na Howell, a nie Hopewell, Michigan.