Po podpisaniu przez Francję rozejmu z Niemcami w czerwcu 1940 roku, Wielka Brytania obawiała się, że cień nazizmu będzie nadal padał na Europę. Chcąc podtrzymać Francuzów na duchu, premier Winston Churchill zadeklarował wsparcie Wielkiej Brytanii dla ruchu oporu. Pod zarzutem „podpalenia Europy” narodził się Special Operations Executive (SOE).
Z siedzibą przy 64 Baker Street w Londynie, oficjalnym celem SOE było umieszczenie brytyjskich agentów specjalnych na miejscu, aby „koordynować, inspirować, kontrolować i pomagać obywatelom uciskanych krajów.” Minister wojny gospodarczej Hugh Dalton zapożyczył taktykę wojny nieregularnej stosowaną przez Irlandzką Armię Republikańską dwie dekady wcześniej. Baker Street Irregulars”, jak ich nazywano, byli szkoleni w sabotażu, broni krótkiej, komunikacji radiowej i telegraficznej oraz walce bez broni. Od agentów SOE wymagano również biegłej znajomości języka kraju, do którego mieli trafić, aby mogli bezproblemowo wtopić się w społeczeństwo. Jeśli ich obecność wzbudzała nadmierne podejrzenia, ich misje mogły zostać zakończone, zanim jeszcze się rozpoczęły.
Odette Sansom Hallowes, przesłuchiwana i torturowana przez Gestapo i więziona w obozie koncentracyjnym Ravensbruck. Film „Odette” z 1950 r. jest oparty na jej wojennych wyczynach.
Długie szkolenie w zakresie oporu podczas przesłuchań i sposobów unikania schwytania podkreślało powagę ich misji. Strach przed Gestapo był prawdziwy i dobrze uzasadniony. Niektórzy agenci ukrywali tabletki samobójcze w guzikach swoich płaszczy na wypadek, gdyby nie udało im się uciec. Wiedzieli, że jest mało prawdopodobne, aby ponownie zobaczyli swoje domy w Brytyjskiej Wspólnocie Narodów, ale zaakceptowali ryzyko.
Nieregularne misje wymagały nieregularnych materiałów. Sekcja SOE Operations and Research opracowała unikalne urządzenia dla agentów do wykorzystania w sabotażu i walce na bliskim dystansie. Ich wynalazki, w tym eksplodujące pióro i broń ukryta w przedmiotach codziennego użytku, takich jak parasole i rury, zainspirowały nawet powieści Iana Fleminga o Jamesie Bondzie. Grupa Operacyjno-Badawcza opracowała również składany rower o nazwie Welbike, który jednak okazał się zawodny w trudnym terenie. Większość wynalazków grup, takich jak wodoodporne pojemniki, które chroniły zapasy agentów podczas skoków spadochronowych, była bardziej praktyczna.
Welbike
Przenośne urządzenia komunikacyjne były niezwykle ważne, ponieważ komunikacja radiowa i telegraficzna zapewniała, że francuski ruch oporu (i agenci SOE) nie byli odcięci od świata zewnętrznego. Radiooperatorzy musieli pozostać mobilni, często nosząc swój sprzęt radiowy na plecach, gdy przemieszczali się z kryjówki do kryjówki. Ich przetrwanie zależało od ich zdolności do szybkiego przekazywania wiadomości i szybkiego przemieszczania się.
Wraz z nieregularną taktyką i niezwykłymi materiałami, rząd brytyjski wiedział, że nieregularna wojna wymaga nieregularnych wojowników. Kobiety okazały się nieocenione jako kurierki, szpiedzy, sabotażyści i radiooperatorzy w terenie. Choć agentki przeszły takie samo szkolenie jak mężczyźni, niektórzy odrzucali pomysł wysyłania kobiet za linię wroga. Niechętnie zgodzili się, że kobiety-szpiedzy będą miały wyraźną przewagę nad mężczyznami na miejscu. Kobiety mogły swobodnie podróżować, ponieważ nie oczekiwano od nich pracy w ciągu dnia. Stereotypy związane z płcią również pomagały utrzymać kobiety poza podejrzeniami. W końcu, kto mógłby sobie wyobrazić, że kobieta może być realnym uczestnikiem wojny?
Violette Szabo, stracona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, 1945. Carve Her Name With Pride” (1958), to w dużej mierze dokładny portret wojennego życia Szabo, oparty na książce o tym samym tytule.
Kobiety były jednak czymś więcej niż tylko zdolne do walki: miały decydujące znaczenie dla powodzenia misji SOE. Choć później zostaną uhonorowane za ich „widoczną odwagę”, kobiety-szpiedzy SOE odniosły sukces, ponieważ nauczyły się być niepozorne. Przybierały tajne tożsamości, wyruszały na tajne misje i powierzano im największe tajemnice ich narodu. Trzydziestu dziewięciu z 470 agentów SOE we Francji było kobietami, z dodatkowymi szesnastoma rozmieszczonymi na innych obszarach.
Nancy Grace August Wake
Gestapo nadało Nancy Grace August Wake przydomek „białej myszki” z powodu jej niebywałej zdolności do unikania schwytania. Kiedy dowiedziała się, że jedna z grup ruchu oporu nie ma już radia do komunikacji, przejechała prawie 300 kilometrów na rowerze, aby nawiązać kontakt radiowy z kwaterą główną SOE i zorganizować zrzut sprzętu. Pomimo wielu bliskich spotkań, Wake przeżyła wojnę. Członkini First Aid Nursing Yeomanry (FANY) Odette Hallowes również uniknęła śmierci. Wcielona do ruchu oporu w Cannes, Hallowes została schwytana i wysłana do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Przeżyła dwa lata w więzieniu, często w odosobnieniu, zanim obóz został wyzwolony przez wojska alianckie.
Noor Inayat Khan
Inne kobiety nie miały tyle szczęścia. Noor Inayat Khan, kryptonim Madeleine, była radiooperatorką we Francji. Po tym, jak cały jej zespół wpadł w zasadzkę i został aresztowany, została zdradzona Gestapo przez francuskiego obywatela liczącego na dużą nagrodę. Khan nie złamała się podczas przesłuchań i kilkakrotnie próbowała uciec swoim oprawcom. Wysłana do Dachau we wrześniu 1944 roku, została stracona po przybyciu na miejsce. Podobny los spotkał Violette Szabo, agentkę wprowadzoną do Limoges, w Ravensbrück. Miała 23 lata.
Plaka ku czci Noor Inayat Khan, Sala Pamięci, Obóz Koncentracyjny w Dachau
Historie „nieregularnych” kobiet SOE wykraczają poza męskość i kobiecość: są to ludzkie historie śmiałości, odwagi i poświęcenia. Sansom, a po niej pośmiertnie Szabo i Khan, były pierwszymi kobietami odznaczonymi George Cross, najwyższym brytyjskim odznaczeniem za odwagę dla cywilów i odpowiednikiem Krzyża Wiktorii dla sił zbrojnych; inne, takie jak Wake, otrzymały George Medal kolejnej rangi. Choć walczyły, nie były w Siłach Zbrojnych, ponieważ korpus kobiecy nie był dopuszczony do walki: musiały wstąpić do ochotniczej FANY (wciąż istniejącej), której mundur widzimy na zdjęciach Sansom i Wake’a.” Liczba medali przyznanych pośmiertnie świadczy o niebezpieczeństwach, które agenci SOE chętnie akceptowali jako koszt obrony wolności. Ich nazwiska nie są powszechne, ale ich odwaga i osiągnięcia również nie. Mężczyźni i kobiety z Special Operations Executive poświęcili swoje życie, by pomóc Europie uciec z cienia Hitlera.
The George Cross
By Kate Murphy Schaefer. Kate Murphy Schaefer uzyskała tytuł magistra historii z koncentracją na historii wojskowej na Southern New Hampshire University. Jest również autorką bloga poświęconego historii kobiet, www.fragilelikeabomb.com. Mieszka poza Richmond w Wirginii z cudownym mężem i wesołym beagle-mix.
