The 20th-century Dictator
Gdy mówimy o europejskich dyktaturach XX wieku, niemal banałem stało się przywoływanie Hitlera, Mussoliniego i Stalina. Ale Europa Zachodnia widziała jeszcze jedną dyktaturę, która, choć nie miała takiego wpływu jak pozostałe trzy, w dużym stopniu wpłynęła na ewolucję Portugalii.
Urodził się w 1889 r. w wiejskiej Portugalii w stosunkowo zamożnej rodzinie, Młody Salazar uczęszczał do katolickiego seminarium duchownego i nosił się z zamiarem wstąpienia w szeregi duchowieństwa, ale zmienił zdanie i podjął studia prawnicze na Uniwersytecie w Coimbrze. Jego zaangażowanie w politykę zrodziło się z koncepcji silnie przesiąkniętych katolicyzmem, w kontekście antyklerykalnego nurtu promowanego przez Pierwszą Republikę Portugalską (1910-1926). Oficjalnie wszedł do polityki na początku lat 20. w szeregach Partii Katolickiej, ale początkowo poświęcił się bardziej karierze profesora prawa.
António de Oliveira Salazar był premierem Portugalii w latach 1932-1968. Jest założycielem tego, co nazwał „Nowym Państwem”, autorytarnego prawicowego reżimu, który rządził krajem do 1974 roku. Reżim ten sprzeciwiał się nie tylko komunizmowi i socjalizmowi, ale także liberalizmowi. Nowe Państwo” opierało się na zasadach konserwatywnych, nacjonalistycznych i, co nie mniej ważne, klerykalnych. Salazar miał zbudować z Portugalii imperium, które byłoby prawdziwym źródłem cywilizacji i stabilności dla posiadłości w Afryce i Azji.
Po zamachu stanu w 1926 roku, który zakończył pierwszą republikę, wszedł do rządu jako minister finansów podczas reżimu zwanego Ditadura Nacional (Dyktatura Narodowa), zapoczątkowanego przez prezydenta Carmonę w 1928 roku. W 1932 roku został premierem i mając wizerunek uczciwego i bardzo skutecznego ministra, cieszył się poparciem zarówno prezydenta, jak i wielu frakcji politycznych, z których katoliccy konserwatyści byli wobec niego najbardziej lojalni.
„Nowe Państwo”
Sam termin wybrany dla nazwy nowego reżimu odnosi się do podstawowych zasad ideologii totalitarnych XX wieku. Podobnie jak faszyzm, nazizm czy komunizm, koncepcja Salazara opierała się na idei całkowitej zmiany, zbudowania nowego państwa i, pośrednio, nowego człowieka, w celu promowania szeregu wartości uznawanych za absolutne.
W 1933 roku Salazar wprowadził nową konstytucję, która dała mu znacznie szersze uprawnienia, pozwalając mu na ustanowienie autorytarnego i antyparlamentarnego reżimu. Choć prawicowy, jego reżim różni się od niemieckiego czy włoskiego brakiem charyzmatycznego przywództwa, zasadą ekspansjonizmu, strukturą jednopartyjną i pewnym umiarkowaniem w stosowaniu przemocy.
Bardzo ważne miejsce w teorii, na której opierało się Nowe Państwo, zajmował katolicki tradycjonalizm Salazara. Wierzyli oni w konieczność kontrolowania modernizacji gospodarczej kraju w celu obrony jego wartości religijnych i wiejskich.
Jednym z wielu zarzutów wobec jego reżimu jest to, że nie przywiązywał wagi do edukacji. W tym czasie Portugalia była krajem o bardzo niskim poziomie alfabetyzacji, a rząd podjął zbyt mało kroków, aby go poprawić.
Jak w każdym reżimie autorytarnym, znaczącą rolę odgrywała tajna policja zwana PVDE (Polícia de Vigilância e de Defesa do Estado). Założona w 1933 roku na wzór niemieckiego Gestapo, później przekształciła się w PIDE (Polícia Internacional) i była główną siłą, przez którą zsyłano więźniów politycznych (komunistów, ludzi zaangażowanych w ruchy wyzwoleńcze w koloniach afrykańskich, etc.).
Relacje z Europą
Pomimo podobieństw do III Rzeszy, z których największym była pogarda dla komunizmu. Stosunki Portugalii z Niemcami były osłabione. Zarówno Salazar jak i społeczeństwo portugalskie nie ufało Hitlerowi. W czasie wojny kraj zachował neutralność, ale na podstawie starego sojuszu z Anglią był zmuszony do udzielenia pomocy Wielkiej Brytanii, dlatego pozwolił aliantom na założenie baz wojskowych na Azorach.
Po wojnie Portugalia Salazara została zaproszona do podpisania Traktatu Waszyngtońskiego, będąc jedynym członkiem założycielem NATO z niedemokratycznym reżimem. This is explained by the strategic interests of NATO that needed the Azores in the possession of Portugal.
For Salazar’s regime, the overseas empire was an integral part of national identity, hence the strong opposition to decolonization. Ta sztywność przyniosła mu wiele krytyki ze strony krajów zachodnich i była jednym z głównych pęknięć w systemie Nowego Państwa.
Jednakże śmierć Salazara w 1968 roku nie przyniosła końca jego reżimowi, który trwał do 1974 roku pod rządami Marcelo Caetano, jednego z jego najwierniejszych akolitów. Jednak silna presja międzynarodowa i niestabilność wewnętrzna doprowadziły do upadku Nowego Państwa, które zakończyło się tak zwaną „rewolucją goździków”.”
.