Tot de vrouw zei hij: “Ik zal uw pijn bij het baren zeer vermenigvuldigen; met pijn zult gij kinderen baren, maar uw begeerte zal uitgaan naar uw man, en hij zal over u heersen . . . Als u het goed doet, zult u dan niet worden aangenomen? En als u het niet goed doet, staat de zonde voor de deur; haar verlangen is naar u, maar u moet haar de baas worden.” (Genesis 3:16, 4:7; RSV)
Zowel man als vrouw geschapen naar Gods beeld
Vorige week hebben we onze aandacht gericht op Genesis 1:27. Dit is de uiterst belangrijke basis om te begrijpen wat het betekent om mens te zijn, in het bijzonder wat het betekent om als man en vrouw mens te zijn. “Zo schiep God de mens naar zijn beeld, naar het beeld van God schiep hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep hij hen.” Mozes voegt de woorden “mannelijk en vrouwelijk” toe om ervoor te zorgen dat niemand de fout maakt om te denken dat het woord “man” in dit vers (“hij schiep de mens naar zijn eigen beeld”) alleen verwijst naar de mannelijke mens en niet naar de vrouwelijke mens.
Genesis 5:1-2 maakt hetzelfde punt: “Dit is het boek van de geslachten van Adam. Toen God de mens Adam schiep, maakte hij hem naar de gelijkenis van God. Mannelijk en vrouwelijk schiep hij hen, en hij zegende hen en noemde hen de mens Adam, toen zij geschapen waren.” De duidelijke leer van Genesis is dus dat de mens, zowel mannelijk als vrouwelijk, volkomen anders is dan alle andere schepselen, omdat alleen de mens naar het beeld en de gelijkenis van God is – zowel mannelijk als vrouwelijk.
Wat op deze wijze geschapen zijn impliceert
Toen zei ik vorige week dat als God ons naar zijn beeld als man en vrouw heeft geschapen, dat gelijkheid van persoonlijkheid, gelijkheid van waardigheid, wederzijds respect, harmonie, complementariteit en een verenigde bestemming impliceert.
-
Gelijkheid van persoon betekent dat een man niet minder persoon is dan een vrouw omdat hij haar op zijn borst heeft zoals een gorilla, en dat een vrouw niet minder persoon is omdat zij geen haar op haar borst heeft zoals een vis. Ze zijn gelijk in hun persoonlijkheid en hun verschillen veranderen niets aan die fundamentele waarheid.
-
Gelijkheid van waardigheid betekent dat ze gelijkelijk moeten worden geëerd als mensen naar het beeld van God. Petrus zegt in 1 Petrus 2:17: “Eer allen”, dat wil zeggen alle mensen. Er is een eer te bewijzen aan personen eenvoudigweg omdat zij mensen zijn. Er is zelfs een eer die wij verschuldigd zijn aan de meest verachtelijke misdadigers, zoals Ted Bundy, alleen omdat hij een mens is en geen hond. En die eer komt evenzeer toe aan mannen als aan vrouwen.
-
Mutual respect betekent dat mannen en vrouwen even ijverig moeten zijn om elkaar te respecteren en te eren. Respect mag nooit slechts in één richting stromen. Mannen en vrouwen, die naar het evenbeeld van God zijn geschapen, moeten naar elkaar kijken met een soort ontzag dat door de zonde wordt getemperd maar niet tenietgedaan.
-
Harmonie betekent dat er een vreedzame samenwerking tussen mannen en vrouwen moet zijn. We moeten manieren vinden om de tandwielen van onze relaties te oliën, zodat er sprake is van teamwerk, goede verstandhouding, wederzijdse hulpvaardigheid en vreugde.
-
Complementariteit betekent dat de muziek van onze relaties niet slechts het geluid van eenstemmig gezang moet zijn. Het moet het geïntegreerde geluid zijn van sopraan en bas, alt en tenor. Het betekent dat de verschillen tussen man en vrouw gerespecteerd, bevestigd en gewaardeerd zullen worden. Het betekent dat man en vrouw niet proberen elkaar te evenaren, maar in elkaar de unieke kwaliteiten naar voren halen die tot wederzijdse verrijking leiden.
-
Ten slotte betekent een gezamenlijke bestemming dat man en vrouw, wanneer zij tot geloof in Christus komen, “mede-erfgenamen van de genade van het leven” zijn (1 Petrus 3:7). Wij zijn voorbestemd om in de komende eeuw op gelijke wijze te genieten van de openbaring van Gods heerlijkheid.
Dus toen God de mens als man en vrouw naar zijn beeld schiep, had Hij iets wonderlijks in gedachten. Hij heeft het nog steeds in gedachten. En in Jezus Christus wil Hij deze visie verlossen van de verwoestingen van de zonde.
Mannelijk-Vrouwelijk Conflict als gevolg van de zonde
We hebben vorige week heel kort gekeken naar wat de zonde heeft aangericht in de relatie tussen man en vrouw. Ik wil dat vanmorgen verder toelichten. Oorspronkelijk was ik van plan dit alleen aan te stippen en het grootste deel van onze tijd te besteden aan de visie op mannelijkheid en vrouwelijkheid vóór de zondeval. Maar de boodschap nam een andere wending en wat ik nu doe is de weg bereiden om deze visie op mannelijkheid en vrouwelijkheid van voor de zondeval volgende week te ontvouwen. Ik wil dat jullie heel scherp aanvoelen wat het conflict is tussen mannen en vrouwen en hoe groot de verwarring vandaag is over wat het betekent om man of vrouw te zijn.
“God schiep ons naar zijn beeld als man en vrouw in gelijkheid en complementariteit.”
Laten we eens kijken naar Genesis 3:16. Adam en Eva hebben beiden tegen God gezondigd. Zij wantrouwden zijn goedheid en keerden zich van hem af om afhankelijk te worden van hun eigen wijsheid over hoe gelukkig te zijn. Daarom verwierpen zij zijn woord en aten van de vrucht van de boom van kennis van goed en kwaad. God roept hen ter verantwoording en beschrijft hen nu wat de vloek zal zijn op het menselijk leven vanwege de zonde. In Genesis 3:16 zegt God tegen de vrouw: “Ik zal uw pijn bij het baren zeer vermenigvuldigen; met pijn zult gij kinderen baren, en uw begeerte zal zijn naar uw man, en hij zal over u heersen.”
De aard van de verwoeste relatie na de zonde
Dit is een beschrijving van de vloek. Het is een beschrijving van ellende, niet een model voor het huwelijk. Dit is de manier waarop het zal gaan in de geschiedenis waar de zonde de overhand heeft. Maar wat wordt hier werkelijk gezegd? Wat is de aard van deze verwoeste relatie na de zonde?
De sleutelparallel in Genesis 4:7
De sleutel komt van het herkennen van het verband tussen de laatste woorden van dit vers (Genesis 3:16) en de laatste woorden van Genesis 4:7. Hier waarschuwt God Kaïn voor zijn wrok en woede tegen Abel. God vertelt hem dat de zonde op het punt staat de overhand te krijgen in zijn leven. Merk op aan het eind van vers 7: “De zonde hurkt bij de deur; haar verlangen is naar jou, maar jij moet haar de baas worden.”
De parallel hier tussen Genesis 3:16 en Genesis 4:7 is verbazingwekkend nauw. De woorden zijn vrijwel hetzelfde in het Hebreeuws, maar je kunt dit ook in het Engels zien. In Genesis 3:16 zegt God tegen de vrouw: “Uw verlangen is naar uw man, en hij zal over u heersen.” In Genesis 4:7 zegt God tegen Kaïn: “De begeerte van de zonde is naar u, en gij zult over haar heersen.”
Nou de reden waarom dit belangrijk is om te zien is dat het ons duidelijker laat zien wat bedoeld wordt met “begeerte”. Wanneer Genesis 4:7 zegt dat de zonde aan de deur van Kaïns hart hurkt (als een leeuw; zie Genesis 49:9) en dat haar begeerte naar hem uitgaat, betekent dit dat de zonde hem wil overmeesteren. Het wil hem verslaan en onderwerpen en hem tot slaaf van de zonde maken.
Nu, wanneer we teruggaan naar Genesis 3:16, moeten we waarschijnlijk dezelfde betekenis zien in de zondige begeerte van de vrouw. Wanneer er staat: “Uw begeerte zal voor uw man zijn”, betekent dit dat wanneer de zonde de overhand heeft in de vrouw, zij zal verlangen om de man te overmeesteren of te onderwerpen of uit te buiten. En wanneer de zonde de overhand heeft in de man, zal hij op dezelfde manier reageren en met zijn kracht haar onderwerpen, of over haar heersen.
De essentie van mannelijke en vrouwelijke corruptie
Dus wat werkelijk wordt beschreven in de vloek van Genesis 3:16 is het lelijke conflict tussen het mannelijke en het vrouwelijke dat zo’n groot deel van de menselijke geschiedenis heeft gekenmerkt. De mannelijkheid zoals God die schiep, is verdorven en bedorven door de zonde. De vrouwelijkheid zoals God die schiep, is verdorven en bedorven door de zonde. De essentie van zonde is zelfvertrouwen en zelfverheffing. Eerst in opstand tegen God, en daarna in uitbuiting van elkaar.
Dus de essentie van bedorven mannelijkheid is de zelfverheerlijkende poging om vrouwen te onderwerpen en te controleren en uit te buiten voor haar eigen privé-begeerten. En de essentie van bedorven vrouwelijkheid is de zelfverheerlijkende poging om mannen te onderwerpen en te controleren en uit te buiten voor haar eigen particuliere verlangens. En het verschil is vooral te vinden in de verschillende zwakheden die we in elkaar kunnen uitbuiten.
We Exploiteren Verschillende Zwakheden
In de regel hebben mannen meer brute kracht dan vrouwen en dus kunnen ze verkrachten en mishandelen en dreigen en met hun vinger zitten knippen. Het is in de mode om dat soort dingen te zeggen vandaag de dag. Maar het is net zo waar dat vrouwen zondaars zijn. We zijn naar Gods beeld, man en vrouw; en we zijn verdorven, man en vrouw. Vrouwen hebben misschien niet zoveel brute kracht als mannen, maar ze kent manieren om hem te onderwerpen. Ze kan heel vaak rondjes om hem heen draaien met haar woorden en waar haar woorden falen, kent ze de zwakte van zijn lust.
“De essentie van zonde is zelfredzaamheid en zelfverheffing. Eerst tegenover God en dan tegenover anderen.”
Als u nog twijfelt aan de macht van de zondige vrouw om de zondige man in bedwang te houden, denk dan eens een ogenblik na over de nummer één marketingkracht in de wereld – het vrouwenlichaam. Zij kan alles verkopen omdat zij de universele zwakte van de mens kent en weet hoe hem daarmee te beheersen. De uitbuiting van vrouwen door zondige mannen is opvallend omdat zij vaak hard en gewelddadig is. Maar als u er even over nadenkt, zult u zien dat de uitbuiting van mannen door zondige vrouwen net zo alomtegenwoordig is in onze samenleving. Het verschil is dat onze zondige samenleving de ene perversiteit sanctioneert en de andere niet. Er zijn samenlevingen die juist het tegenovergestelde doen.
Hoe had de relatie er uit moeten zien?
Dit is niet zoals God het bedoeld had vóór de zonde, toen man en vrouw van Hem afhankelijk waren voor hoe te leven. Dit is het resultaat van rebellie tegen God. Hoe heeft God het dan bedoeld? Hoe had de relatie tussen Adam en Eva er uit moeten zien voordat de zonde in de wereld kwam?
Gelijkheid is slechts een deel van het antwoord
We hebben een deel van het antwoord gezien. Ze zijn geschapen naar het beeld van God, volgens Genesis 1:27, en dus zou hun relatie worden beheerst door gelijkheid van persoon, gelijkheid van waardigheid, wederzijds respect, harmonie, complementariteit, en een verenigde bestemming.
Maar dat is slechts een deel van het antwoord. Het is alsof je tegen een mannelijke en een vrouwelijke balletdanser zegt: denk eraan, jullie zijn beiden even volleerde dansers; jullie staan even hoog aangeschreven bij je gelijken; jullie moeten streven naar een harmonieuze uitvoering; jullie moeten elkaars bewegingen aanvullen; en vergeet niet dat jullie samen het applaus zullen delen.
Dat soort raad is heel belangrijk en zal diep ingrijpen in de schoonheid van de voorstelling. Maar als dat alles is wat ze weten over de dans die ze gaan uitvoeren, zullen ze niet in staat zijn om het te doen. Ze moeten de bewegingen kennen. Ze moeten hun verschillende posities kennen. Ze moeten weten wie zal vallen en wie zal opvangen. Wie zal rennen en wie zal staan. Het is de essentie van dans en drama dat de spelers de verschillende bewegingen kennen die ze moeten maken. Als zij hun verschillende opdrachten op het toneel niet kennen, zal er geen drama zijn, geen dans.
Uitvouwen van Bijbelse Complementariteit
En dus moeten we ons dit afvragen: in het drama van het leven tussen man en vrouw voor de val, bedoelde God dat sommige verantwoordelijkheden zwaarder op de een zouden rusten dan op de ander? Beiden moeten evenveel respect tonen, zeiden we; maar moeten ze dat op precies dezelfde manier doen? Beiden moeten vrede en harmonie zoeken door elkaar wederzijds te dienen; maar moet de vorm van deze dienst er voor de man en de vrouw precies hetzelfde uitzien?
Ik wil proberen om in de komende weken een visie op bijbelse complementariteit en harmonie te ontvouwen. Ik ben ervan overtuigd dat de Bijbel leert dat mannen unieke door God gegeven verantwoordelijkheden hebben ten opzichte van vrouwen, en dat vrouwen unieke door God gegeven verantwoordelijkheden hebben ten opzichte van mannen. Deze verantwoordelijkheden zijn niet identiek, en ze zijn niet afhankelijk van onze gaven. Ze zijn gebaseerd op onze mannelijkheid en vrouwelijkheid zoals God ons heeft ontworpen. En ze zijn niet beperkt tot louter biologische functies in het voortplantingsproces.
Tot een cultuur in massale verwarring
Deze verschillende verantwoordelijkheden raken de kern van de betekenis van mannelijkheid en vrouwelijkheid zoals God ons geschapen heeft te zijn. Maar ze liggen vandaag onder een enorme aanval. Dat is al enige tijd zo. En het resultaat in onze cultuur is massale verwarring.
Ik schat dat waarschijnlijk twee generaties mannen en vrouwen in dit land zijn opgevoed zonder een positieve visie op wat het betekent om man of vrouw te zijn. Ons zijn veel negatieve dingen verteld – dingen die we niet zouden moeten zijn, dingen waarvan we bevrijd moeten zijn.
Zo is mannelijkheid bijvoorbeeld geen seksuele uitbuiting. Mannelijkheid is niet koel, rationeel emotieloosheid. Mannelijkheid is niet de meedogenloze taakgerichte drang om te veroveren. Dus wees bevrijd, mannen! Aan de andere kant is vrouwelijkheid geen saaie huiselijkheid. Vrouwelijkheid is niet aan huis gebonden moederschap. Vrouwelijkheid is niet hersenloze emotionaliteit. Vrouw-zijn is niet seksuele meegaandheid. Dus wees vrij, vrouwen!
Maar als al ons gepraat over wat mannelijkheid en vrouwelijkheid niet is, wat hebben we dan? Een grote leegte van verwarring over wat ze zijn. Frustrerende, schuld veroorzakende, destructieve verwarring. En daarmee een vloedgolf van homoseksualiteit, een epidemie van echtscheidingen, een toename van gewelddadige criminaliteit, toenemend huiselijk geweld, en tienduizenden zelfmoorden per jaar, waarvan 75 procent mannen zijn. In 1981 waren er 27.500 zelfmoorden in Amerika, waarvan 75 procent mannen.
“Bij het scheppen van de mens als man en vrouw naar zijn beeld, had God iets wonderlijks in gedachten.”
Het is gewoonweg een afstand doen van onze morele en geestelijke verantwoordelijkheid om jonge mensen te vertellen dat ze negatieve stereotypen moeten vermijden en hen vervolgens geen positieve, praktische, bijbelse visie te geven op wat het betekent om een man en of een vrouw te zijn. En één van de redenen waarom we onze verantwoordelijkheid opgeven is omdat het de weg van de minste weerstand is. Het is gemakkelijk om negatieve stereotypen af te breken, maar het is hard en riskant werk om het positieve archetype opnieuw op te bouwen.
Niemand zal je bekritiseren als je gaten prikt in lelijke stereotypen van mannelijkheid en vrouwelijkheid. Dat is een heel veilig en gewoon tijdverdrijf. Maar honderd mensen wachten om je rechter te zijn als je probeert een positieve visie te ontwikkelen voor je dochters over wat het betekent om vrouwelijk te zijn, of voor je zonen over wat het betekent om mannelijk te zijn. En dus, over het algemeen, doen we het niet. En we laten hen in verwarring achter – vertellen hen wat het niet is, maar vertellen hen niet wat het wel is.
In de negen jaar van mijn pastoraat hier heb ik tientallen en tientallen paren begeleid die wilden trouwen. Mijn ervaring is dat het zeldzaam is om een jong stel te vinden dat een duidelijke visie heeft op wat het betekent om een christelijke echtgenoot en echtgenote te zijn. Over het algemeen geven echtparen grif toe dat zij niet weten of het man of vrouw zijn speciale door God gegeven verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Of, als ze denken dat er speciale verantwoordelijkheden zijn, weten ze meestal niet welke dat zijn. En die verwarring heeft onheilspellende gevolgen voor de stabiliteit van het huwelijk en de manier waarop de kinderen zullen worden voorbereid op het leven als man en vrouw.
Ik noem dit alleen maar om de uitdaging te benadrukken waar wij als kerk voor staan. God heeft een visie voor een verlost man- en vrouw-zijn. Hij wil dat we herstellen wat we door de zonde zijn kwijtgeraakt. En daarom wil ik volgende week vanuit Gods woord zo goed mogelijk beginnen met het reconstrueren van de verbrijzelde visie op mannelijkheid en vrouwelijkheid die God vóór de zondeval heeft ingesteld en die Hij ons wil teruggeven door Jezus Christus. Ik vraag om uw gebed en om uw zeer ernstige overweging van deze dingen. Wat wij als man en vrouw zijn, raakt de kern van onze persoonlijke identiteit. Als wij hierin verward raken, zullen de gevolgen zeer diepgaand en doordringend zijn.