Składnik aktywny to składnik leku farmaceutycznego lub pestycydu, który jest aktywny biologicznie. W medycynie używane są również podobne terminy aktywny składnik farmaceutyczny (określany również skrótem API) i aktywny składnik masowy, a w odniesieniu do produktów naturalnych może być stosowany termin substancja czynna. Niektóre produkty lecznicze mogą zawierać więcej niż jeden składnik aktywny. Tradycyjne słowo określające aktywny środek farmaceutyczny to farmakon lub pharmakon (z greckiego: φάρμακον, zaadaptowane z pharmacos), które pierwotnie oznaczało substancję magiczną lub lek.
Terminy aktywny składnik lub aktywna zasada są często wybierane, gdy odnoszą się do substancji czynnej w roślinie (takiej jak kwas salicylowy w korze wierzby lub arekolina w orzechach areca), ponieważ słowo składnik w wielu umysłach kojarzy się z ludzkim działaniem (to jest coś, co osoba łączy z innymi substancjami), podczas gdy naturalne produkty obecne w roślinach nie zostały dodane przez człowieka, ale raczej wystąpiły naturalnie („roślina nie ma składników”).
W przeciwieństwie do składników aktywnych, składniki nieaktywne są zwykle nazywane rozczynnikami w kontekście farmaceutycznym. Główna substancja pomocnicza, która służy jako medium do przenoszenia składnika aktywnego, jest zwykle nazywana nośnikiem. Petrolatum i olej mineralny są powszechnie stosowanymi nośnikami. Termin „nieaktywny” nie powinien być błędnie interpretowany jako oznaczający obojętny.
.