Margaret of York, księżna Burgundii 1468-1477

Margaret Yorku była córką jednego z głównych rodów, które w XV wieku toczyły w Anglii Wojnę Róż. W wojnie straciła kilku ważnych członków rodziny, ale dwaj jej bracia zostali królami Anglii: Edward IV i Ryszard III. Jej brat Edward zaaranżował dla niej małżeństwo, które było jednym z najbardziej błyskotliwych związków w tym stuleciu. Była księżną Burgundii, żoną Karola Śmiałego, od 1468 do 1477 roku. Kiedy została bezdzietną wdową, udało jej się stworzyć wygodne, bogate życie i pozwolono jej pełnić główną rolę w rządzie Burgundii dla spadkobierców jej męża aż do jej śmierci w wieku pięćdziesięciu siedmiu lat.

Większość czasu między śmiercią ojca a koronacją brata na króla Edwarda IV spędziła w Londynie w zamku Baynard. Niezależnie od tego, czy urodziła się w Fotheringay, czy nie, mogła spędzić tam część swojego dzieciństwa i pokochać książki i manuskrypty w bibliotece kolegiackiej. Otrzymałaby normalne wykształcenie wysoko urodzonej damy tamtych czasów. Kiedy Edward został królem w 1461 roku, Małgorzata miała piętnaście lat i stała się jedną z wiodących dam w Anglii. Jej edukacja i szkolenia były accomplished.

Margaret nigdy nie został opisany jako piękny. Była szczupła i sprawiedliwa z jasnymi kolorowymi włosami. Miała prawie sześć stóp wzrostu, delikatne rysy, szare oczy, małe usta, ciepły uśmiech i skrzywione poczucie humoru. Była łaskawa i pobożna, bardzo inteligentna, pełna energii i miała silną wolę. Żywo interesowała się sprawami dynastycznymi i politycznymi, a zarządzania gospodarstwem domowym nauczyła się od swojej matki. Wszystko to miało okazać się istotne, gdy wyszła za mąż. Teraz to jej brat miał zorganizować dla niej małżeństwo, a znalezienie odpowiedniego sojuszu zajęło mu siedem lat.

W maju 1465 r. po raz pierwszy odnotowano pojawienie się Małgorzaty na koronacji Elżbiety Woodville na królową jej brata. Była ona wówczas zatrudniona przez królową. Propozycje o jej rękę zaczęły napływać. Była prawie zaręczona z Don Pedrem z Aragonii, bratankiem Izabeli, księżnej Burgundii, matki Karola Śmiałego, ale ten zmarł w czerwcu 1466 roku. Izabela rozpoczęła starania o sprzymierzenie Burgundii z Anglią, wahając się między sojuszem z domem Yorków lub Lancasterów w zależności od sytuacji politycznej w Anglii. Potrzebowała tego sojuszu, aby odeprzeć szkodliwą interwencję Francji i ostatecznie wybrała dom Yorku.

Syn Izabeli, Karol, hrabia Charolais, był dwukrotnie żonaty. Jego druga żona, Izabela Burbońska, urodziła mu córkę Marię w 1457 roku. Izabela cierpiała na gruźlicę i zmarła w 1465 roku. W ciągu dwóch tygodni od jej śmierci księżna Izabela wysłała do Anglii wysłanników, którzy zabiegali o rękę Małgorzaty dla Karola. Karol zastąpił ojca na stanowisku księcia Burgundii, gdy Filip Dobry zmarł w czerwcu 1467 roku.

Dopiero w październiku 1467 roku król Edward zgodził się na związek. Edward upublicznił swoją decyzję, a Małgorzata stawiła się przed radą królewską, by wyrazić formalną zgodę. Interesy handlowe były ściśle związane z tym związkiem i Izabela Burgundzka wynegocjowała traktat małżeński, opierając go na swoim własnym kontrakcie małżeńskim. Traktat dotyczył małżeństwa, pokoju i umów handlowych i był bardziej korzystny dla Małgorzaty niż umowa małżeńska zawarta przez Izabelę w 1429 roku. Edward IV miał zapłacić za posag Małgorzaty 200 000 koron w trzech ratach. Umowa została podpisana przez wszystkie strony w marcu 1468 roku. Od listopada 1467 r. do ślubu w czerwcu 1468 r. król Francji Ludwik XI robił wszystko, co w jego mocy, by przeszkodzić w negocjacjach, m.in. oczerniał postać Małgorzaty, sugerując, że nie była dziewicą i urodziła syna. Ludwik próbował nawet zablokować papieską dyspensę niezbędną do zawarcia małżeństwa przez kuzynów czwartego stopnia.

Małżeństwo miało być pierwszym wielkim wydarzeniem panowania księcia Karola. Małgorzata popłynęła w czerwcu i przybyła do Sluys. Księżna Izabela starannie zaplanowała wszystkie uroczystości związane z małżeństwem. Poznała Małgorzatę ze swoją wnuczką Marią i udały się na trzygodzinną prywatną kolację. Chociaż Mary bardzo tęskniła za matką, miała wiele wspólnego z Małgorzatą. Obie lubiły polowania, jazdę konną, czytanie i sokolnictwo. Miały cieszyć się wzajemnym towarzystwem do końca życia, a Margaret pielęgnowała Mary jak własną córkę.

Margaret miała dwadzieścia dwa lata i trzynaście lat mniej niż Charles, nie wspominając o tym, że była sporo wyższa. Kiedy następnego dnia w końcu spotkała Karola, musiała się schylić, aby otrzymać od niego pocałunek. Pobrali się tydzień później podczas prywatnej ceremonii w domu kupca w Damme. Karol wyjechał zaraz potem do Brugii i powitał Małgorzatę, gdy ta w strugach deszczu uroczyście wjeżdżała do miasta. Potem nastąpiło dziewięć dni świętowania. Uroczystości te były tak wspaniałe, że stały się niemal legendą i do dziś pozostają w folklorze. Karol opuścił Brugię, a Małgorzata i Maria podróżowały po Flandrii, Brabancji i Hainault. W końcu resztę lata spędzili w Brukseli.

Tytuły Małgorzaty po ślubie to: Księżna Burgundii i Lotharingii, Brabancji, Limburga, Luksemburga i Guelders, Hrabina Flandrii i Artois, Burgundii, Hainault, Holandii, Zelandii, Namur i Zutphen, Marchionowa Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Pani Fryzji oraz Salins i Malines itd. Tytuły te stanowiły jedną z najbardziej rozległych, rozległych i cennych kolekcji terytoriów w średniowiecznej Europie. Burgundia była tworem sukcesji historycznych szans i była naprawdę bezpieczna tylko wtedy, gdy jej sąsiedzi byli słabi. Księstwo posiadało jedną z największych populacji miejskich w Europie. Rola Małgorzaty była znikoma w pierwszych trzech latach jej małżeństwa, ale po 1472 r. stała się aktywna w sprawach państwowych. Małgorzata dowiedziała się, że rządy w Burgundii są rozległe i że będzie musiała regularnie podróżować. Miała odgrywać aktywną rolę w rządzie jako administrator i jako przedstawiciel księcia.

W czasie, gdy była księżną, odbyła dwadzieścia osiem ważnych podróży. Jej podróże miały na celu podtrzymanie książęcego autorytetu. Uczestniczyła w funkcjach państwowych i zbierała pieniądze oraz ludzi na wojny, które toczył jej mąż. Małgorzata musiała radzić sobie z konsekwencjami nieudanej polityki zagranicznej swojego męża. Szczytowy okres panowania Karola przypadł na lata 1472-3. Jego szwagier, król Edward, powrócił na angielski tron. Księstwo oparło się francuskiej inwazji. Karol podbił obszary Alzacji, Guelders i Zutphen oraz umacniał swoją władzę w Lotaryngii. W księstwie panował pokój i dobrobyt. Gospodarstwo domowe i armia zostały zreorganizowane, a rząd funkcjonował dobrze.

Margaret miała gospodarstwo domowe, które odzwierciedlało gospodarstwo jej męża. Latem 1472 roku w jej zamku w Gandawie wybuchł pożar, który zniszczył pierścienie, klejnoty, gobeliny, futra i ubrania o wartości od 50 000 do 60 000 koron. Małgorzata miała pozostać bezdzietna podczas swojego małżeństwa i pielgrzymowała do sanktuariów, aby uzyskać pomoc w zajściu w ciążę. W ciągu pierwszych siedmiu lat małżeństwa Małgorzata i Karol byli razem tylko przez jeden rok. Przez pierwsze cztery lata przebywali razem regularnie. Po grudniu 1471 roku widzieli się tylko przez trzydzieści dwa dni, aż do 1475 roku. Po 23 lipca 1475 r. nie widzieli się już nigdy więcej, ponieważ Karol stale przebywał na wojnie. Małgorzata dała swojej pasierbicy Marii wskazówki i wsparcie w tym czasie, a ich bliskość będzie służyć sobie nawzajem dobrze, zwłaszcza w roku nasiennym 1477.

Od 1474 r. sojusze zaczęły się tworzyć przeciwko Karolowi. Był on zmuszony do prowadzenia kosztownych kampanii i pozostawania w polu ze swoimi wojskami. Po zawarciu rozejmu z Francją w 1474 r. Karol zaczął koncentrować się na walkach w Nadrenii. W 1476 r. wojska burgundzkie poniosły katastrofalne klęski. Do listopada Karol zaaranżował małżeństwo Marii z arcyksięciem austriackim Maksymilianem i rozpoczął obleganie Nancy w Lotaryngii. Była nadzieja na zakończenie wojny w Lorraine.

Na początku stycznia raporty zaczęły przychodzić do Gandawy, że Burgundczycy spotkali się z klęską w Nancy i że Karol nie żyje. Do 22 stycznia Małgorzata nosiła żałobny strój. Od tego momentu Małgorzata i Maria działały wspólnie. Musiały działać szybko. Napisały do króla Ludwika XI z prośbą o pomoc, ale czy były poważne, czy nie, jest wątpliwe. Małgorzata wiedziała, że Ludwik jest gotowy do przejęcia księstwa, a w kraju dochodziło do wewnętrznych rozruchów. Ich sytuacja była dość poważna. Niektórzy z ich doradców zostali schwytani i ścięci. Małgorzata i Maria pospiesznie zwołały w Gandawie zebranie posiadłości generalnych.

Margaret została zmuszona do ucieczki z Gandawy dla własnego bezpieczeństwa. Maria była praktycznie więźniem. Maria wygłosiła przemówienie, w którym zrzekła się ogromnego podatku, który został przyznany jej ojcu, uwalniając posiadłości od długu. Sporządzono kartę, która miała przywrócić lokalne prawa i przywileje. Obiecała, że będzie rządzić zgodnie z radą rady we wszystkich sprawach, łącznie z małżeństwem, wojną i pokojem. Małgorzata rozpoczęła prace nad wynegocjowaniem ostatecznych warunków traktatu małżeńskiego między Marią a Maksymilianem. Warunki te przewidywały, że Maksymilian nie będzie mógł odziedziczyć księstwa. Cała Burgundia miała przypaść dzieciom z małżeństwa.

Margaret straciła brata Jerzego, księcia Clarence, gdy został aresztowany i stracony za zdradę. Niosła syna Marii, Filipa, do jego chrztu. Zebrała ludzi i pieniądze, by pomóc Marii i Maksymilianowi w bitwie z Francją. W 1480 r. została wyznaczona do negocjacji z Anglią i podróżowała tam przez trzy miesiące. Jej wysiłki opłaciły się, ale Maksymilian ostatecznie działał na jej niekorzyść, zawierając sojusz z Francją. W 1482 r. Maria zmarła po śmiertelnym upadku z konia podczas polowania. Na łożu śmierci błagała Małgorzatę, by czuwała nad swoimi dziećmi, Filipem i młodą Małgorzatą Austriaczką.

Maria wyznaczyła Maksymiliana na regenta dla swojego syna, ale spotkało się to z ostrym sprzeciwem. Posiadłości chciały, aby rządziła rada. Małgorzata i Maksymilian trzymali się razem i poczynili pewne postępy, zwłaszcza gdy zmarł ich stary wróg Ludwik XI. W lipcu 1485 r. Małgorzata przejęła fizyczną opiekę nad Filipem w swoim domu w Malines i służyła jako matka i mentorka dla swojej pasierbicy Małgorzaty.

Król Edward IV zmarł w 1483 roku. Brat Małgorzaty, Ryszard, uzurpował sobie prawo do tronu od swojego bratanka Edwarda V. Małgorzata i Maksymilian poparli Ryszarda, licząc na to, że będzie on subsydiował ich wysiłki przeciwko Francji. W 1485 r. ród Yorków został przyćmiony przez Lancasterów, gdy Henryk VII pokonał Ryszarda III w bitwie pod Bosworth. Małgorzata robiła wszystko, co w jej mocy, by działać przeciwko królowi Tudorów, w tym wspierała pretendentów do angielskiego tronu, takich jak Perkin Warbeck i inni. W Burgundii było więcej wojen domowych, rozejmów i pokoju. Młody Filip osiągnął pełnoletność w 1494 r., a Małgorzata spełniła obietnicę daną Marii na łożu śmierci.

Margaret nadal utrzymywała wystawne gospodarstwo domowe, podróżując po księstwie. Prowadziła prace budowlane w swoich posiadłościach, udzielała się charytatywnie i gromadziła kolejne drukowane i iluminowane księgi. Udzielała pełnego wsparcia i rad władcom Burgundii, a arcyksiążę Filip wspierał ją w zamian. Jej zdrowie zaczęło się powoli pogarszać. Zachowała swoje obowiązki aż do nagłej śmierci 23 listopada 1503 roku. Została pochowana w klasztorze rekolektantów w Malines. Jej grób i pomnik zostały zniszczone gdzieś w XVI w.

Źródła: „Isabel of Burgundy: The Duchess Who Played Politics in the Age of Joan of Arc, 1397-1471” autorstwa Aline S. Taylor, opublikowana przez Madison Books, Lanham, MD, 2001, „Margaret of York: Duchess of Burgundy 1446-1503” autorstwa Christine Weightman, opublikowanej przez St. Martin’s Press, New York, New York, 1989

Jesteśmy bardzo szczęśliwi, że udało nam się pozyskać Susan Abernethy za tę pracę. Sie ist eine feste Größe im Bereich 'History Blogs’ und trägt damit aktiv zur Vermittlung von Geschichte bei. Prowadzi własny blog, a także pisze dla medievalists.net. Okazją do dzisiejszej publikacji jest 567 rocznica urodzin siostry sportretowanej przez Susan. Okazją do dzisiejszej publikacji jest 567. rocznica urodzin portretu Susan przedstawiającego siostrę ostatniego angielskiego króla z rodu Plantagenetów, Ryszarda III, którego szkielet został jednoznacznie zidentyfikowany w lutym 2013 roku po tym, jak kości znaleziono już w ubiegłym roku podczas celowych wykopalisk w Leicester.

• .