Pierwsza kaplica pod wezwaniem Wszystkich Świętych wznoszona była przy nowej rezydencji askańskiego księcia Rudolfa I Sasko-Wittenberskiego od około 1340 roku. Konsekrowany 6 maja 1346 r. Rudolf podporządkował swoją fundację bezpośredniej jurysdykcji Stolicy Apostolskiej. Dzięki dalszym darowiznom jego następcy księcia Rudolfa II, w 1400 r. został on ustanowiony przez papieża Bonifacego IX głównym kościołem Wittenbergi.
FoundationEdit
Kościół zamkowy w Wittenberdze, za drzeworytem Lucasa Cranacha Starszego (1509)
Gdy pod koniec XV w. książę wettemberski Fryderyk III Mądry, elektor Saksonii od 1486 r., zlecił odbudowę dawnej twierdzy askańskiej, nowy kościół Wszystkich Świętych zaprojektował architekt Conrad Pflüger (ok. 1450 – 1506/07) i wzniesiony w latach 1490 – 1511 w stylu późnego gotyku. Poświęcony 17 stycznia 1503 roku, stał się częścią zamku elektorskiego Fryderyka, zwanego również Zamkiem Wittenberga. Obszerne wyposażenie autorstwa Tilmana Riemenschneidera, Jacopo de’ Barbari i Albrechta Dürera przyczyniło się do budowy kompleksu zamkowego, a następnie kościoła.
Po tym, jak w 1502 r. elektor Fryderyk III założył Uniwersytet w Wittenberdze (Leucorea) i otrzymał potwierdzenie od legata papieskiego Rajmunda Peraudiego w 1507 r., kościół Wszystkich Świętych został włączony do użytku jako kaplica uniwersytecka i szybko przekształcił się w ważne centrum akademickie i kultu. Studenci otrzymywali tam swoje doktoraty, a reformator Philipp Melanchton wygłosił w kościele swoje słynne przemówienie inauguracyjne. Rozwinęła się tradycja chowania w kościele dostojników uniwersyteckich. Do dziś zachowało się kilka znamienitych epitafiów.
Drzwi do TezEdit
„Drzwi do Tez”, upamiętniające dziewięćdziesiąt pięć tez Lutra
Główny portal był często wykorzystywany przez pracowników uniwersytetu do przypinania wiadomości i ogłoszeń; powszechnie uważa się, że 31 października 1517 roku, w przeddzień dnia Wszystkich Świętych, Marcin Luter zamieścił na drzwiach kościoła Wszystkich Świętych swoje Dziewięćdziesiąt pięć tez. Akt ten, mający na celu promowanie dysputy na temat sprzedaży odpustów, jest powszechnie uważany za katalizator reformacji protestanckiej. Nie można jednak jednoznacznie stwierdzić, czy wydarzenie to rzeczywiście miało miejsce, czy też nie. Niemniej jednak tego samego dnia Luter przesłał swoje zastrzeżenia w liście do arcybiskupa Moguncji, Alberta.
Frederyk Mądry zmarł w 1525 r. i został pochowany w kościele zamkowym. W tym samym roku wprowadzono obrządek luterański. Kościół stał się miejscem pochówku Marcina Lutra w 1546 roku i Philippa Melanchtona w 1560 roku.
Gdy podczas wojny siedmioletniej twierdza wittenberska została zajęta przez wojska pruskie i ostrzelana przez wojska cesarskie w 1760 roku, kościół zamkowy został zniszczony przez pożar powstały w wyniku bombardowania. Z pożaru pozostała tylko połowa fundamentów, nie ocalał też żaden z drewnianych portali. Wszystkich Świętych został wkrótce odbudowany, jednak bez wielu bezcennych dzieł sztuki, które zostały utracone na zawsze.
Po włączeniu Wittenbergi do pruskiej prowincji Saksonia, król Fryderyk Wilhelm IV, w 1858 roku, nakazał zamontowanie pamiątkowych drzwi z brązu na ościeżach, gdzie znajdowały się oryginalne drewniane. Na drzwiach wypisane są tezy w oryginalnej łacińskiej formie. Same drzwi ważą 2.200 funtów (1.000 kg), a ich ornamentykę wymodelował Friedrich Drake. W dniu 10 listopada 1858 roku, 375 lat po urodzeniu Marcina Lutra, nowe drzwi zostały uroczyście odsłonięte. Nad drzwiami znajduje się obraz ukrzyżowania w tympanonie, który przedstawia po lewej stronie Lutra z jego niemieckim tłumaczeniem Biblii, a po prawej stronie Philippa Melanchtona z Konfesją Augsburską z 1530 roku, głównym wyznaniem wiary Kościoła Luterańskiego, który został utworzony przez Lutra i Melanchtona. Drzwi te są jednymi z najczęściej fotografowanych w Europie.
RenowacjaEdit
„Ein’ feste Burg ist unser Gott”, napis na wieży kościelnej
Z okazji czwartej rocznicy urodzin Lutra w 1883 r, Pod nadzorem pruskiego architekta Friedricha Adlera, jego uczeń Paul Ferdinand Groth (1859-1955) rozpoczął rozległą renowację kościoła Wszystkich Świętych w stylu neogotyckim. Przebudowa wnętrza objęła obecne sklepienie żebrowe i pilastry, a także matronę i apsydę. Odbudowano również 88-metrową wieżę, z której roztacza się piękny widok na Wittenbergę i okolicę. Cytat „Ein feste Burg ist unser Gott” („Potężna twierdza jest naszym Bogiem”), z jednego z hymnów Lutra, otacza wieżę.
W dniu 31 października 1892 roku, 375 lat po tym, jak Luter zamieścił swoje 95 tez na drzwiach kościoła, Wszystkich Świętych został ponownie otwarty.
.