Jedyna postać oprócz Dantego, która pojawia się przez cały czas trwania Inferno, duch Wergiliusza jest zazwyczaj brany przez krytyków do reprezentowania ludzkiego rozumu, który prowadzi i chroni jednostkę (reprezentowaną przez Dantego/Everymana) przez świat grzechu. Jak przystało na postać, która symbolizuje rozum, Wergiliusz okazuje się trzeźwy, wyważony, stanowczy i mądry. Wielokrotnie chroni Dantefa przed wrogimi demonami i potworami, od Charona po Centaury; kiedy pojawia się bezsilny u bram miasta Dis w Canto XVIII, jego bezradność wydaje się bardzo złowieszcza, oznaczając, że Piekło Dolne oferuje o wiele mroczniejsze niebezpieczeństwa niż Piekło Górne. Poleganie Wergiliusza na anielskim posłańcu w tej scenie symbolizuje również fakt, że rozum jest bezsilny bez wiary – jest to ważne założenie filozofii moralnej Dantego, które wyróżnia Inferno jako poemat chrześcijański, odmienny od klasycznych eposów, które go poprzedzały. W pełnym tego słowa znaczeniu, Wergiliusz pełni rolę przewodnika Dantego, wskazując mu nie tylko fizyczną drogę przez Piekło, ale także umacniając jego moralne lekcje. Kiedy Dante zdaje się powoli przyswajać sobie te lekcje – np. gdy sympatyzuje z grzesznikami lub próbuje zbyt długo pozostać w jednym regionie Piekła – Wergiliusz często się niecierpliwi, co uczłowiecza ten skądinąd bezosobowy cień.
Dante jako postać i Dante jako poeta wydają się różnie postrzegać Wergiliusza. Dante bohater uważa Wergiliusza za swego mistrza, nieustannie przysięgając mu podziw i zaufanie. Dante-poeta natomiast często wykorzystuje Inferno, by udowodnić własną poetycką wielkość w porównaniu z klasycznymi bardami, którzy go poprzedzili – w tym z Wergiliuszem, który żył ponad tysiąc lat przed Dantem. W czasach Dantego Wergiliusz, autor Eneidy, był uważany za największego z rzymskich poetów. Podobnie jak w przypadku wielu innych klasycznych i mitologicznych zapożyczeń Dantego, włączenie Wergiliusza do poematu oznacza zarówno uznanie i docenienie klasycznej tradycji, jak i, do pewnego stopnia, formę przechwałki ze strony Dantego: choć szanuje on Wergiliusza na tyle, by włączyć go do swojego dzieła, sugeruje również, że jego poemat całkowicie pochłania Wergiliusza.