Abies procera
Rehder 1940
Nazwy zwyczajowe
Jodła szlachetna lub czerwona, modrzew (Peattie 1950).
Uwagi taksonomiczne
Syn: Abies nobilis (Douglas ex D. Don) Lindley 1833, nie A. Dietrich 1824 (Hunt 1993). Ekstensywnie hybrydyzuje z A. magnifica w północnej Kalifornii; patrz dyskusja pod Abies magnifica.
Opis
Drzewa do 80 m wysokości i 220 cm dbh; „korona w kształcie iglicy. Kora szarobrązowa, z wiekiem staje się gruba i głęboko bruzdowana (bruzdy i grzbiety mniej więcej tej samej szerokości) i czerwonobrązowa (szczególnie czerwonawa, gdy płytki się łuszczą). Gałęzie odchodzące od pnia pod kątem prostym, sztywne; gałązki czerwonawo-brązowe, przez kilka lat drobno owłosione. Pąki ukryte przez liście, brązowe, jajowate, małe, nieżywiczne, wierzchołek zaokrąglony; łuski podstawne krótkie, szerokie, równoramienne, trójkątne, pubescentryczne w środku, nieżywiczne, brzegi całe do wklęsłych, wierzchołek ostro zakończony. Liście 1-3(3,5) cm × 1.5-2 mm, jednorzędowe, elastyczne, część proksymalna często przylegająca do gałązki na 2-3 mm (najlepiej widoczne na powierzchni abaksjalnej gałązki), część dystalna rozbieżna; przekrój poprzeczny płaski, z wyraźnie uwypuklonym żebrem środkowym na powierzchni abaksjalnej, z rowkiem lub bez rowka na powierzchni adaksjalnej, lub przekrój poprzeczny 4-stronny na gałęziach płodnych; zapach ostry, słabo turpentynowy; powierzchnia abaksjalna z 2-4 jasnymi pasmami, każde pasmo z (4)6-7 rzędami szparkowymi; powierzchnia adaksjalna niebieskawozielona, z 0-2 jasnymi pasmami, każde pasmo z 0-7 rzędami szparkowymi w połowie liścia; wierzchołek zaokrąglony do wciętego; liście na gałęziach płodnych 4-stronne z 4 pasmami szparkowymi poniżej; kanały żywiczne małe, blisko brzegów i abaksjalnej warstwy epidermy. Szyszki pyłkowe podczas zapylania ± purpurowe, ± czerwone lub czerwonobrązowe. Stożki nasienne podłużno-cylindryczne, 10-15×5-6,5 cm, zielone, czerwone lub purpurowe, pokryte zielonymi przylistkami, w dojrzałości brązowe (przylistki jasne, a łuski ciemne), bezszypułkowe, wierzchołek zaokrąglony; łuski ok. 2,5×3 cm, pubescent; przylistki wysunięte i załamane nad łuskami. Nasiona 12 × 6 mm, korpus czerwonawobrązowy; skrzydełko nieco dłuższe niż korpus, jasnobrązowe do słomkowego; liścienie (4)5-6(7). 2n=24” (Hunt 1993).
Hunt (1993) rozróżnia A. procera od A. magnifica według tego klucza:
| Łuski pączków podstawnych pubescent throughout; szyszki nasienne 15-20 cm, przylistki zawarte lub wyciągnięte; adaxial surface of leaves usually without longitudinal groove. | A. magnifica |
| Basal bud scales pubescent centrally, glabrous at margins; seed cones 10-15 cm, bracts exserted; adaxial surface of leaves usually with longitudinal groove. | A. procera |
Distribution and Ecology
Distribution of Abies procera (green), A. magnifica (red), and A. magnifica var. shastensis (orange). Dane z USGS (1999).
Ten gatunek jest niezwykle odporny na wiatr, umiarkowanie tolerancyjny na cień, nie tolerancyjny na ogień, ale radzi sobie wyjątkowo dobrze w sytuacjach silnego oświetlenia. Dlatego ma tendencję do zajmowania charakterystycznych miejsc w krajobrazie i jest bardzo skutecznym konkurentem w miejscach, które zapewniają odpowiednie warunki. Należą do nich między innymi rzadko wietrzne miejsca, takie jak wąwóz rzeki Columbia lub odsłonięte grzbiety górskie i subalpejskie. A. procera rozwinęła się również po erupcji Mt. St. Helens w 1980 roku (zdjęcia po prawej). Podmuch związany z erupcją zniszczył krajobraz na dużym obszarze, głównie z północy na wschód od góry, ale wiele siewek i sadzonek A. procera przetrwało zniszczenia, ponieważ były chronione pod gęstą pokrywą śnieżną istniejącą w tym czasie (połowa maja). W ciągu kilku lat drzewa te wydały nasiona i obecnie A. procera jest szeroko rozpowszechniona na odpowiednich stanowiskach w strefie wybuchu.
Wielkie drzewo
Ten gatunek zawiera największe drzewa, jakie kiedykolwiek odnotowano u Abies. Obecnie największym znanym drzewem jest 82,9 m wysokości i 253 cm dbh, z szacowaną objętością drewna w pniu 126 m3; rośnie w Goat Marsh Research Natural Area w pobliżu Mt. St. Helens w Waszyngtonie (Van Pelt 2001).
Największy kiedykolwiek zarejestrowany okaz miał 72,6 m wysokości, dbh 275 cm, rozpiętość korony 12,5 m, objętość pnia 174,3 m3 podczas pomiaru w 1988 roku; również w Goat Marsh Research Natural Area (Van Pelt 1996). Drzewo to obumarło prawdopodobnie w 2009 roku (R. Van Pelt email 2012.10.12).
Najwyższe znane drzewo ma 89,9 m wysokości, dbh 192 cm, rozpiętość korony 13 m, objętość pnia 87,7 m3 w 1989 roku; również w Goat Marsh Research Natural Area (Van Pelt 1996). Najwyższe drzewo, jakie kiedykolwiek zmierzono, miało 99,06 m wysokości (najwyższe drzewo z gatunku Abies, jakie kiedykolwiek zarejestrowano). Rosło ono w pobliżu Harmony Falls na północny wschód od Mt. St. Las na tym obszarze został zniszczony w erupcji góry 18 maja 1980 roku (Van Pelt 2001).
Oldest
ITRDB tree-ring chronologia WA028 obejmuje 1655-1976, 321 lat, i jest prawdopodobnie pochodzi z materiału żywego drzewa. Burns i Honkala (1990) podają wiek >300 lat bez danych potwierdzających.
Dendrochronologia
Istnieje wyżej wymieniona chronologia tree-ring. Gatunek ten ma ograniczone zastosowanie. Zastosowania obejmowały analizę stabilnych izotopów w celu wnioskowania o zmienności klimatu, kalibrację pojedynczych lat w skali czasowej radiowęglowej, zmiany strukturalne lasu w odpowiedzi na podmuchy wiatru oraz zanik lasu spowodowany osadzaniem się popiołu wulkanicznego. Szczegóły można znaleźć w Bibliografii Dendrochronologii.
Etnobotanika
Drewno było dawniej używane do samolotów i drabin, w obu przypadkach, ponieważ jest lekkie, mocne i może być zgięte daleko przed złamaniem. Nadal jest uważana za jedną z najlepszych prawdziwych jodeł na tarcicę ze względu na wytrzymałość jasnego, lekko ziarnistego drewna.
Obserwacje
Stanowisko Goat Marsh RNA, wspomniane powyżej, jest warte odwiedzenia. Kilka pięknych drzewostanów można znaleźć w Parku Narodowym Mount Rainier.
Uwagi
Ten gatunek jest trafnie nazwany, ponieważ jest prawdopodobnie największym ze wszystkich Abies pod względem średnicy, wysokości i objętości drewna. Po raz pierwszy został znaleziony przez słynnego botanika-eksploratora Davida Douglasa, rosnąc w górach po północnej stronie Columbia River Gorge, gdzie nadal można znaleźć wyjątkowe drzewostany. Uwielbia wietrzne miejsca, ponieważ jest jednym z najbardziej odpornych na wiatr drzew, kołyszącym się wspaniale nawet w najbardziej wyjących wichurach zimy.
Cytaty
Rehder, A. 1940. Abies procera, nowa nazwa dla Abies nobilis Lindl. Rhodora 42:522-524.
Zobacz także
Elwes i Henry 1906-1913 w Biodiversity Heritage Library (pod nazwą Abies nobilis) (zdjęcie). Ta seria tomów, drukowanych prywatnie, zawiera jedne z najbardziej zajmujących opisów drzew iglastych, jakie kiedykolwiek opublikowano. Choć dotyczą one tylko gatunków uprawianych w Wielkiej Brytanii i Irlandii, a taksonomia jest nieco przestarzała, to jednak opisy te są wnikliwe, poruszają takie tematy jak opis gatunku, zasięg, odmiany, wyjątkowo stare lub wysokie okazy, niezwykłe drzewa i uprawa. Mimo że mają ponad sto lat, są ogólnie dokładne i ilustrowane niezwykłymi fotografiami i litografiami.
Baza danychFEIS.
Farjon, Aljos. 1990. Pinaceae: rysunki i opisy rodzajów Abies, Cedrus, Pseudolarix, Keteleeria, Nothotsuga, Tsuga, Cathaya, Pseudotsuga, Larix i Picea. Königstein: Koeltz Scientific Books.
– Zawiera szczegółowy opis, z ilustracjami.
Liu (1971).
Maze i Parker (1983).
.